Door Joan Veldhuizen, wethouder Zorg & Welzijn, Sociale Zaken & Arbeidsmarkt, Jeugd, Cultuur en Dorpsraden

Schaamte

Gisteren zat ik om tafel met een groep nieuwe inwoners die alles achter gelaten hebben en hun land ontvlucht zijn omdat door oorlog en geweld hun leven niet veilig was. Zij wonen allen in de gemeente Bladel en als onderdeel van de verplichte inburgering moeten zij de "participatieverklaring" tekenen.

Een idee van de rijksoverheid, als poging om angstige Nederlanders gerust te stellen. Deze nieuwkomers moeten met een handtekening verklaren dat zij kennis hebben genomen van de waarden en spelregels van de Nederlandse samenleving en dat zij een actieve bijdrage zullen leveren. Ik heb mijn vertrouwen in deze mensen uitgesproken die niets anders willen dan erbij horen. Met een knoop in de maag heb ik ze de verklaring voorgelegd. Schaamte, omdat wij aan geen enkele andere inwoner van ons land, van onze gemeente hetzelfde laten beloven.
Als ik 's avonds naar het nieuws kijk, dan zie ik dat Geert Wilders wederom politicus van het jaar geworden is, op sociale media we elkaar de huid weer volschelden, er geweld gebruikt wordt tegen mensen in een publieke functie. Misschien kunnen we de ondertekening van de participatieverklaring ietsje breder trekken.

Harmonie

Vroeger, zo'n 30 jaar geleden, zong ik in een (pop)koor onder leiding van dirigent Jan Kortie. Onlangs kwam ik een uitspraak van hem tegen op een kalender: "Geloof jij in de harmonie, de heelheid van deze wereld waar jij in past als een prachtige noot in een muziekstuk? Je antwoord is belangrijk."

Ik weet wat mijn antwoord is: "Ja, ik geloof in de harmonie waarin iedereen past."

Dat geloof wordt wel met enige regelmaat op de proef gesteld. De harmonie in de wereld en in ons eigen land is soms ver te zoeken. Mensen worden soms letterlijk en figuurlijk met de grond gelijk gemaakt. Met bommen of kogels of soms 'gewoon' met woorden. Het is vaak lastig om te weten wat het beste antwoord is op fysiek en verbaal geweld. Of op sarcasme, cynisme, uitsluiting, polarisatie. Boos worden, er tegen in gaan, een alternatief bieden? Niks zeggen? Vriendelijk glimlachen?

Participatiemaatschappij

Jan Kortie zegt dat het belangrijk is om te geloven dat je past in de heelheid van de wereld omdat het invloed heeft op hoe gelukkig je bent. Ik vind dat logisch klinken en ook een mooie gedachte.

Tegelijkertijd roept het ook wel een associatie op met de minder sympathieke term "participatiemaatschappij". Vanaf het begin van de intrede van deze term, die uitgaat van ingrediënten als 'eigen kracht' en 'zelfredzaamheid' had ik er een onbehaaglijk gevoel bij. Dat komt omdat in de term de verwachting ingebakken zit dat iedereen hier ook toe in staat is.

Niet iedereen heeft echter het vermogen om het leven vorm te geven zoals hij of zij het zou willen en niet iedereen kan voldoen aan de gangbare waarden, normen, regels en ideeën. Bijvoorbeeld als je iets niet kunt (terwijl je vindt dat je het zou moeten kunnen) of als je iets bent wat je niet zou mogen zijn. Sociale afwijzing en schaamte ligt dan op de loer, en dat leidt eerder tot terugtrekken dan tot meedoen. Dat botst dus met de oproep tot eigen kracht, eigen verantwoordelijkheid en participatie. Met de druk op meedoen en participeren neemt de kans op afwijking van de norm ook toe. De vraag is dus: moet je kiezen tussen meedoen of achterblijven, of zijn er nog andere mogelijkheden?

Kracht van kwetsbaarheid

In elk geval is het super belangrijk is dat we in onze gemeente voldoende plekken hebben waar mensen bij elkaar kunnen komen, zoals gemeenschapshuizen, steunpunten, huiskamerprojecten. Maar ook dat we initiatiefnemers van nieuwe 'projecten' ondersteunen in hun ambities iets voor elkaar te betekenen. Je kunt alleen niet alle oplossingen in de systeemwereld zoeken. De oplossingen voor geluk liggen in de maatschappij, in de leefwereld van mensen.

Ik pleit niet voor afschaffing van de "participatiesamenleving" (wel van de afschuwelijke term trouwens), maar ik pleit wel voor meer aandacht voor mensen die dreigen onzichtbaar te worden.

Ik pleit voor de kracht van kwetsbaarheid en het overwinnen van haat door liefde. Dit geldt trouwens ook voor bestuurders.

En als mensen mij een softie vinden: dank voor het compliment.